Salep (Türkçe: salep,sahlep; Farsça: ثعلب, saalab; Arapça: سحلب, saḥlab; Arnavutça: salep; Azerice: səhləb; İbranice: סַחְלֶבּּ,saḥleb; Yunanca: σαλέπι, salepi; Sırp, Makedon ve Boşnak dillerinde; салеп, salep)) :
Salep Ve Bucak Orkide Bitkisinin En Değerli Ürünü: Salep
Orkide familyasından köklerinde yumru oluşturan yabani bitkiye “salep” denir. Doğada kendiliğinden yetişen ve tarımsal üretimi yapılmayan salep, Türkiye’nin birçok bölgesinde özellikle de Toros Dağlarından toplanarak satışı gerçekleştirilir. Salep bitkisinin çiçekleri salkım ya da başak biçiminde olup; kırmızı, eflatun, mor, sarı ve yeşil çiçeklere sahiptir. Salep bitkisinin boyu 30-40 cm olur. Kökünde iki adet yumru vardır. Bunun bir tanesi salep diğeri ise ebe (fos) saleptir. Toprak bir karış kadar kazılır ve yer altında bulunan küçük patates büyüklüğündeki salep toplanır. Daha sonra salep bitkisinin yumruları suda yıkanıp kaynatılıp kurutularak çekirdek salep haline getirilir. Salebin kullanılabilmesi için öğütülüp toz salep haline getirilmesi gerekir. Kış aylarında insanların içini ısıtan salep isimli içecek sütün içerisine toz halindeki salebin katılıp kaynatılmasıyla elde edilir. Yaz aylarının vazgeçilmez gıda maddelerinden biri olan dondurmaya lezzetini ve kokusunu veren yine saleptir Salepgiller familyasından; tel köklü otsu bir bitkidir. Kökünde 2 tane yumru vardır. Gövdesi, dik ve silindirimsidir. Çiçekleri salkım veya başak şeklindedir. Kullanılan yeri köklerindeki yumrularıdır. Yurdumuzda bir çok çeşidi vadır. Salep yumruları müsilaj, glikoz ve uçucu bir yağ taşır.
Salep Nerede Yetişir:
Salebin Türkiye pazarı Bucak’tır. Çünkü Bucak ilçesinin dağlarından veya Türkiye’nin diğer bölgelerinden toplanan salep köylüler tarafından Bucak’ta bulunan tüccarlara satılır. Bucaklı tüccarlar Türkiye salep tüketiminin %70-80’ini karşılamaktadır. Bu demektir ki; Türkiye’nin herhangi bir bölgesinde yazın yiyeceğiniz dondurma veya kışın içeceğiniz sütlü salebin hammaddesi büyük bir ihtimalle Bucaklı tüccarlar tarafından pazarlanmış olabilir. Türkiye’deki yıllık salep tüketiminin %90’ı dondurma yapımında kullanılır. Dondurmanın temel hammaddesi salep, süt ve şekerdir. Geri kalan kısım (%10) ise kışın soğuk havalarda tüketilen salebin yapımında içecek olarak tüketilir. Bucak’ta 20'den fazla tüccar salep ticareti ile uğraşmaktadır. Salebin bilinçsiz toplanması bu bitkinin neslinin yok olmasına neden olmaktadır. Böyle bir tehlike 1974 yılında ortaya çıktığı için şu anda salep ihracatı yasaktır
Salep’in Öyküsü
Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın “10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü” dolayısıyla basına salep ikram etmesi sonucu bir anda Bucak ve Salep kavramları Türkiye’nin gündemine oturdu. Başbakanımızın gazetecilere “Bu Bucak salebi, çarşı Pazar değil. Biliyorsunuz Türkiye’nin en iyi salebi Burdur Bucak’ta çıkar.” demesiyle Bucak salebi ününe ün katmış oldu. Bucak salep kelimeleri artık birlikte anılmaya başlandı. Bucak Belediyesi salebin tanıtımı için bunu bir fırsat olarak gördü. İlk olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde milletvekillerine salep ikram edildi. Daha sonra EMITT 2012 Doğu Akdeniz Uluslararası Turizm ve Seyahat Fuarı’nda ziyaretçilere salep ikram edildi. Ayrıca, Şubat 2012’de ATV, SHOW TV, SKYTÜRK 360 ve TRT AVAZ gibi uluslararası yayın yapan kanallarda Bucak Salebi ile ilgili programlar yapıldı.
Salep’in Faydası :
Göğsü yumuşatır.
Öksürük ve bronşitte faydalıdır.
Kabızlığı giderir.Basur memelerinde faydalıdır.
Zihni çalışma gücünü arttırır.
Kalbi kuvvetlendirir.
Aybaşı kanamalarının düzenli olmasını sağlar.
Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur.
Vücudun ısınmasını sağlar.
Cinsel gücü artırır.
Salep Hazırlama:
Salep bitkisinin kökü mevsiminde toplanır. Bir süre kurutulduktan sonra toz haline getirilir. Daha sonra isteğe göre tarçınla harmanlanır. Sütle birlikte kazanlarda uzun süre kaynatılır ve hazır hale getirilir.
Kullanılan yeri köklerindeki yumrularıdır. Yurdumuzda birçok çeşidi vardır. Salep yumruları müsilaj, glikoz ve uçucu bir yağ taşır. İçerdiği en önemli madde glikomannandır. Su ve sütle birlikte kullanıldığında şiştiği için yaygın bir şekilde dondurma hammaddesi olarak kullanılır.
Dondurma Yapımının Sırrı:
Dondurmanın yapımında temel hammadde saleptir. İyi bir dondurma salep, süt ve şekerden oluşur. Hakiki Salepten yapılan işte bu üçlüden oluşan dondurma sağlık için çok faydalıdır.
Kültür Salebi Yetiştiriciliği:
Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü ile salep konusunda yaptığımız iş birliği ilk meyvelerini verdi. Belediyemiz, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü iş birliği ile Bucak’ta tarım arazisinde kültür salebi yetiştirmeye başladı. Pilot olarak Çamlık sahil ve Üzümlübel köyü seçildi. Tarım arazisine dikilen salep yumrularından 1’e 3-4 yumru verim almayı hedefliyoruz.